بازرگانی اسلامی

آیا شما را به تجارتى راهنمایى کنم که شما را از عذاب دردناک رهایى مى‏ بخشد؟ به خدا و رسولش ایمان بیاورید و با اموال و جانهایتان در راه خدا جهاد کنید این براى شما بهتر است اگر بدانید. - سوره صف10و11

بازرگانی اسلامی

آیا شما را به تجارتى راهنمایى کنم که شما را از عذاب دردناک رهایى مى‏ بخشد؟ به خدا و رسولش ایمان بیاورید و با اموال و جانهایتان در راه خدا جهاد کنید این براى شما بهتر است اگر بدانید. - سوره صف10و11

توسعه محصول؛ پاسخ نظام سرمایه داری به توسعه درآمدی

سعید مسعودی پور | دوشنبه, ۲۷ آبان ۱۳۹۲، ۰۸:۳۷ ب.ظ | ۱ نظر

امروز نکته جالبی از یکی از اعضای فرهنگستان علوم که انسان بسیار متقی و وارسته ای هستند، شنیدم که به نظرم حرف دقیقی آمد. در ذیل تقریر و توضیح بنده از نکته ایشان آمده است:

همه انسان ها فارغ از جهان بینی و نگاه ایدئولوژیک شان، برای تامین نیازهای مادی که لازمه حیاتشان است، باید درآمد داشته باشند که متداول ترین طریق کسب درآمد، داشتن شغل و انجام کاری است که در قبال آن پول به فرد داده می شود. این پول نیز در قبال محصولاتی معاوضه شده تا فرد بتواند نیازش را برطرف کند. در اینجا دو موضوع مطرح می شود: درآمد و محصول. زمانی که برای برخی افراد توسعه درآمدی ایجاد شد، در قبال محصولاتی که در بازار وجود دارد و فرد برای خرید آن پول می پردازد، توازن بین درآمد و محصول به هم می خورد. چون فردی با درآمد کمتر همان محصولی را می خرد که فرد با درآمد بیشتر آن را خریداری کرده است و این باعث می شود که فرد مازاد درآمد داشته باشد. چرا که محصولی که در بازار وجود دارد، محصولی است که افراد با درآمد متوسط نیز آن را خریداری می کنند.

 در چهارچوب نظام ارزشی مادی سرمایه داری هم این گونه نیست که فرد مازداد درآمد خود را در فرآیند بازتوزیع درآمدی به چرخش درآورده و نیاز افراد نیازمند را بر طرف کند. حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که از منظر نظام سرمایه داری، در این خصوص که توازن بین درآمد و محصول به هم خورده چه باید کرد؟ اتفاقی که رخ می دهد توسعه محصول است. توسعه محصول یعنی ارائه محصولی با ویژگی ها و شرایط متمایز از محصول متعارف که اگر چه هسته محصول، همانی است که در محصول قبلی وجود داشت؛ اما تغییرات ایجاد شده باعث می شود که مشتری حاضر به پرداخت ارزش بیشتری برای آن شود. مثل بستنی که دارای خرده های طلا است و در پایتخت جمهوری اسلامی به عنوان یک محصول مصرفی تجملی (!) به بازار عرضه شد.

عرضه بستنی با روکش طلا در برج میلاد تهران

در اسلام بسیار سفارش به تولید و کار شده است؛ اما توصیه به مصرف و هزینه متعادل نیز شده است. از نگاه اسلام بسط رفتار عقلانی و مطلوبیت باعث شده است که منفعت فقط در لذت دنیوی خلاصه نشود؛ بلکه دامنه رفتار عقلانی در کسب منفعت اخروی نیز می باشد. وقف، انفاق، قرض و ... از جمله مندوباتی است که فرد می تواند در صورت وجود درآمد مازاد، آنها را انجام داده تا از منفعت اخروی که بسیار برتر از لذت دنیوی است بهره مند شود. این نگاه متعالی به زندگی، کارآمدی غیرقابل مقایسه ای با نگاه مادی گرای سرمایه داری ایجاد می کند که تنها تاکیدش بر مصرف است و مصرف. حل معضلات اجتماعی، کاهش شکاف طبقاتی و مسئله فقر و عدالت اجتماعی از جمله موضوعاتی است که اگر هم در اقتصاد سرمایه داری دیده شود، بسیار کم رنگ و به حاشیه رانده شده است. (که البته دیده نمی شود مگر جایی که نظم اجتماعی شان در حال خدشه و ضربه باشد) روشن است زمانی که چنین دیدگاهی در مواجهه با درآمد مازاد وجود نداشته باشد، منفعت مادی تولیدکننده حکم می کند تا توسعه محصول بدهد و فرد سطوحی غیر از نیاز اصلی اش را با مصرف کالا ارضا کند؛ مثل احساس تشخص، بزرگی و متفاوت بودن.

 

فروش مانتوهای 18 میلیون تومانی در یک نمایشگاه مد

به حمدلله کشور ما هم در مسیر توسعه یافتگی است و امید است هر چه زودتر فاصله موجود طی شود تا به آرمان شهر سرمایه داری برسیم.

  • ۹۲/۰۸/۲۷
  • سعید مسعودی پور

نظرات  (۱)

آقای مسعودی پور، ضمن تشکر از متنتان، سوالی دارم و آن این است که ممکن است شبهه اینگونه مطرح شود که همین تقاضاهای اضافه بوده که باعث شده تا پیشرفت و ترقی حاصل شود وگرنه لااقل به این سرعت پیشرفت و ابتکار حاصل نمیشد(نمیگویم اصلا بلکه سرعتش را میگویم). البته این بحث را با استاد دیگری به صورت دیگری مطرح کردم که مثلا اگر پادشاهان ظالمی مثل فرعون و .. نبودند تا تجمیع استعدادها و منابع کنند، هرگز بناهایی مثل اهرام ثلاثه و ..... ایجاد نمیشد. جواب ایشان یادم نیست. خلاصه بحث مهمیه. این بحث شاید با تضاد و تعارض عدل و نظم هم ربط داشته باشه. هر چند یکی میگفت من کشف کردم که ایندو همیشه باهم هستن. یعنی هرجا نظم هست، عدل هم هست و برعکس. و بدون هم امکان ندارند. این ها جای بحث مفصل دارد و صرف عقل نباید باشد، بلکه مطالعات موردی و میدانی را هم می طلبد.
پاسخ:
سلام علیکم. اشکالی نداشت اگر معرفی هم می فرمودید.
اجازه بدید به موضوع طور دیگه ای نگاه کنیم. گفتید اگر فرعون نبود تا ظلم کند، اهرام ثلاثه که آن را مصداق پیشرفت می دانید درست نمی شد. خب نشود! چه اتفاقی می افتد؟ فرعونی نبود که ظلم کند، اهرام ثلاثه ای هم نبود. این بهتر نبود؟ چرا باید عده ای زیر چرخ توسعه  خرد بشوند؟ این تفکر درستی نیست؛ البته در دوره ای در همین جمهوری اسلامی عده ای قائل به این اندیشه بودند.
نکته دوم این که چرا پیشرفت و ترقی را محدود در توسعه محصول می دانید؟ یا بهتر بگویم چرا پیشرفت را منحصر در توسعه مادی و ابزاری می دانید؟ در نظام سرمایه داری این ارزش است که شما هر چه بیشتر مصرف کنید. مصرف و مصرف. ما به دنیا مادی نباید فقط نگاه مادی داشته باشیم. این انحصار نگاه با مبانی ایدئولوژیک اسلامی سازگار نیست. در اسلام تقاضا و مصرف اضافه حرام است؛ در این شکی نیست. مصرف اضافه یعنی اسراف. هر چیزی که توی دانشگاه می گویند، توجیهاتی که می کنند را راحت نپذیرید. غالب دانشگاه در رشته ما، منحل شده در تفکر سرمایه داری هستند. حتی بچه مسلمون ها و آن هایی که خدا و پیغمبری را قبول دارند، بعضا در چهارچوب نظام ارزشی سرمایه داری که بسیاری از گزاره های آن در تفکر اسلامی ضدارزش است، فکر می کنند.
خلاصه عرضم این است که از نگاه اسلامی پیشرفتی که به تعالی انسان نینجامد، پیشرفتی که شکاف طبقاتی، مصرف گرایی و ظلم ایجاد کند، پشرفتی که توجهی به عدالت و نظام توزیع نداشته باشد، ارزشی ندارد.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">