ممنوعیت استفاده از «ترس و نگرانی در انسان نسبت به تامین آینده خود» در تبلیغات تجاری

باسمه تعالی

ممنوعیت استفاده از «ترس و نگرانی در انسان نسبت به تامین آینده خود» در تبلیغات تجاری

(نقدی بر تیزرهای تبلیغاتی سپرده گنجینه بانک صادرات)

یکی از جاذبه های پرکاربرد در تبلیغات، جاذبه ترس است. ترس به معنای احساس نگرانی شدید یا اضطراب و آشفتگی است که به وسیله اطلاع از خطر ایجاد می شود. این جاذبه معمولا برای تاثیر مثبت در تبلیغات و کمپین های بازاریابی به کار می رود. در واقع آنچه که در جاذبه ترس به عنوان اهرم برای ترغیب به کار گرفته می شود، توصیف پیامدهای منفی و دردناک انجام یا ترک رفتاری مشخص است که به شکلی طراحی و به نمایش در می آید که احساس ترس و نگرانی را در مخاطب بر می ­انگیزد. اصولاً عملکرد تبلیغ با جاذبه ترس به صورت سلبی است. به این ترتیب که هشدار می دهد به کار نبردن یا کاربرد کالا یا خدماتی خاص و یا تغیر ندادن رفتار یا نگرش نسبت به یک موضوع، ممکن است انواع خطرها اعم از خطرهای مالی، اجتماعی، ایمنی و... را برای فرد به همراه داشته باشد. بیشترین کاربرد استفاده از جاذبه ترس، در حوزه تبلیغات اجتماعی است، مثل بستن کمربند ایمنی یا ترک سیگار.

بدترین شکل استفاده از جاذبه ترس در تبلیغات تجاری، ایجاد ترس و دلهره نسبت به آینده پیش رو فرد و به چالش کشیدن فرد از طریق تردید در کیفیت آتی وضعیت زندگی است. اگر چه انسان برای تامین آتیه خود باید در کنار توکل به خدا، برنامه ریزی و تلاش کند، اما این موضوع نباید منجر بازیچه شدن این عنصر برای فروش محصولات در تبلیغات تجاری شود. این موضوع بدون شک آثار تربیتی نامطلوبی را بر اجتماع خواهد داشت. نمی توان از یک طرف آموزه هایی نظیر رازقیت خداوند، توکل به خدا و اطمینان به ذکر الهی را در اجتماع رواج داد، اما از سوی دیگر نظامات اجتماعی به کار گرفته شده درست نقطه مقابل این آموزه ها را در مخاطبان خود ایجاد کنند. به عنوان نمونه، در این تیزرهای زیر به شکل خفیف شده ای از جاذبه ترس که به نوعی ایجاد دلهره و نگرانی نسبت به آینده فرد را ایجاد می کند، استفاده شده است.  

تیزر ۱

شروع تیزر با جمله ای است که توجه افراد دارای فرزند را به خوبی جلب می کند: همه دنیای ما فرزندان ما هستند. این تیزر این سوال و چالش را برای مخاطب مطرح می کند که چگونه باید به فکر آینده آنها بود؟ از سوی دیگر با تاکید بر کلمه گنجینه (به صورت نوشتاری و شفایی) ایجاد آمادگی در مخاطب می کند. گوینده متن با گفتن این جمله اگر به فکر آینده کودکان خود هستید، همین حالا وقت آن است، به ناگاه توجه زنی که در حال آب دادن گلدان است را به خود جلب کرده و به حالتی که انگار دیر شده است به سمت مدرسه حرکت می کند. ... در نهایت پس از باز کردن حساب پس انداز، زن به افق دور (نشانه آینده) با خنده و رضایت نگاه می کند. در تصویر آخر تیزر که مربوط به 15 سال بعد است همان فرزند و مادر را نشان می دهد که فرزند راهی دانشگاه شده و مادر نیز لبخند رضایت و آسودگی را در چهره دارد.

دریافت
حجم: 4.76 مگابایت

 تیزر ۲

در این تیزر از بازیگر استفاده نشده و به صورت انیمیشن ساخته شده است. به نظر می رسد سه عنصر کلیدی در حوزه محتوایی از متن خوانده شده در این تیزر قابل توجه است:

• اول: تو می تونی آینده ای روشن و مطمئن در کتاب زندگی داشته باشی. (اتفاقات آینده فقط در اختیار و انتخاب انسان است. هر چه بخواهی می توانی داشته باشی)
  
• دوم: فرقی نمی کند که چه کاره باشی. (جامعه هدف و بازار خود را وسعت می دهد. چون معمولا مخاطب فکر می کند آینده از آن کسانی است که پولدار هستند! اما این پیام مخاطبان و جامعه هدفی فراتر از این را مخاطب قرار می دهد)
  
• سوم: تنها بانکی که به فکر آینده شما است، ما هستیم.

متاسفانه مرورگر شما، قابیلت پخش فایل های صوتی تصویری را در قالب HTML5 دارا نمی باشد.
توصیه ما به شما استفاده از مروگرهای رایج و بروزرسانی آن به آخرین نسخه می باشد
با این حال ممکن است مرورگرتان توسط پلاگین خود قابلیت پخش این فایل را برای تان فراهم آورد.

دریافت
حجم: 4.2 مگابایت

تیزر ۳

این تیزر که نشان دهنده جمع خانوادگی است که مشغول سرگرمی و بازی هستند و مردی در جستجوی چیزی است که در خانه مخفی شده و باید آن را پیدا کند. برای راهنمایی به مرد گفته می شود که آن چیز واقعاً یک گنج است... در نهایت مشخص می شه که منظور از گنج، دفترچه های حساب پس انداز است که در دست کودکی که در گوشه ای نشسته قرار دارد و او به همبازی های خود می گوید: مادرم گفته این آینده شما را می سازه.

دریافت
حجم: 7.55 مگابایت

تیزر ۴

کودکی را نشان می دهد که در حال گریه کردن است و اطرافیان هر چه تلاش می کنند نمی توانند او را ساکت کنند. تا این که دفترچه سپرده بانک را به نوزاد نشان می دهند. در این لحظه دوربین تصویری را که کودک از دفترچه می بیند را نشان می دهد که شامل پول و منزل و خودرو به دور دفترچه سپرده بانک است(!) و او با دیدن آنها ساکت می شود.

صحنه آخر تیزر هم با گفتن این جمله که چون این سپرده تامین کننده آتیه کودکان است همه بچه ها بهانه آن را می گیرند، نشان می دهد که سایر کودکان نیز به گریه افتاده اند.

 

متاسفانه مرورگر شما، قابیلت پخش فایل های صوتی تصویری را در قالب HTML5 دارا نمی باشد.
توصیه ما به شما استفاده از مروگرهای رایج و بروزرسانی آن به آخرین نسخه می باشد
با این حال ممکن است مرورگرتان توسط پلاگین خود قابلیت پخش این فایل را برای تان فراهم آورد.

دریافت
حجم: 4.13 مگابایت

به نظر می رسد مسئله سود بانکی و سپرده گذاری هم چنان به عنوان یک مسئله جدی در حوزه مالی اسلامی مطرح است. در سایت این بانک در مورد هدف از این طرح این گونه آمده است: «جذب منابع پایدار برای بانک، کاهش قیمت تمام شده پول، افزایش روح پس‌انداز برای مشتریان»

اگر شبهه ربوی بودن سود این سپرده ها حتی اندکی پا برجا باشد، آیا درست است که تبلیغات بازرگانی ساخته شوند که تحقق موفقیت و اطمینان و آرامش در آینده افراد را در گرو بهره مندی از این پول ها بداند؟ پول های ربوی که به نص قرآن شریف بی برکتند و خدا نابودی را در ربا قرار داده است: یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا.

با فرض صحت صد در صد عقود بانکی و سپرده های آن، وارد کردن عنصر دلهره و نگرانی نسبت به آینده و معرفی خود (بانک صادرات) به عنوان تنها عامل رفع این نگرانی (همچنان که در تیزرهای این بانک آمده است که تنها ارائه دهنده این خدمات در کشور هستند) چه معنی می تواند داشته باشد؟ آیا تغییر دادن قواعد رقابت و دور زدن این قاعده بازی که کیفیت برتر، مشتری بیشتر نیست؟

نگرانی و ترس نسبت به آینده یکی از دغدغه های بشر است. انسان در جستجوی آرامش و اطمینان در زندگی مادی خود است. چرا که بعدی از وجود او، مادی بودن اوست و از این جهت به دنیا وابسته و دلبسته است و این باعث نگرانی او شده است که تمتع و بهره مندی اش از دنیا به خطر نیفتد.

بررسی ماهیت جاذبه ترس بحث عمیق تری را می طلبد. توجه به بخشی از سخنرانی حاج آقای میرباقری در شب اول مراسم فاطمیه 93 هیات میثاق با شهدا می تواند راهنمای خوبی برای آن باشد:

ریشه‌ اصلی اضطراب انسان بازگشت پیدا می‌ کند به شرک در پرستش. یعنی انسان ناچار است، برای خود محبوب هایی را انتخاب کند و پای آنها بایستد و برای آنها فداکاری کند. انسان سرمایه ‌های خود را در راه هایی خرج می‌کند مهم این است که او کدام محبوب و معبود را انتخاب می‌کند.

دو تحول بالاجبار در عالم وجود دارد. یکی تحول در درون ماست. ... با این دو تحول در دل انسان هم در انتظار وصال و هم وقتی که انسان در کنار محبوبش در خوف ایجاد می‌کند. چون فکر می‌کند و همچنین می‌ رسد به اینکه حتما زمان جدایی از محبوب فرا می‌ رسد. به بیان دیگر لازم نیست فراغ برسد تا ما نگران شویم بلکه قبل از آن در فرد اضطراب ایجاد می‌شود. پس یکی از ریشه ‌های ناامنی و اضطراب در ما تعلق خاطر به محبوب‌هاست. (معبودها ، البته در مؤمن این شرک‌ها خفی است ولی گرد و غبارهایی در دل انسان می‌نشاند که باعث نگرانی می‌شود) هر چه انسان به فراغ نزدیک تر می‌شود این خوف بیشتر می‌شود و هنگامی که رسید و رد شد این خوف جایش را به حسرت و حزن می‌دهد.