توسعه محصول؛ پاسخ نظام سرمایه داری به توسعه درآمدی

امروز نکته جالبی از یکی از اعضای فرهنگستان علوم که انسان بسیار متقی و وارسته ای هستند، شنیدم که به نظرم حرف دقیقی آمد. در ذیل تقریر و توضیح بنده از نکته ایشان آمده است:

همه انسان ها فارغ از جهان بینی و نگاه ایدئولوژیک شان، برای تامین نیازهای مادی که لازمه حیاتشان است، باید درآمد داشته باشند که متداول ترین طریق کسب درآمد، داشتن شغل و انجام کاری است که در قبال آن پول به فرد داده می شود. این پول نیز در قبال محصولاتی معاوضه شده تا فرد بتواند نیازش را برطرف کند. در اینجا دو موضوع مطرح می شود: درآمد و محصول. زمانی که برای برخی افراد توسعه درآمدی ایجاد شد، در قبال محصولاتی که در بازار وجود دارد و فرد برای خرید آن پول می پردازد، توازن بین درآمد و محصول به هم می خورد. چون فردی با درآمد کمتر همان محصولی را می خرد که فرد با درآمد بیشتر آن را خریداری کرده است و این باعث می شود که فرد مازاد درآمد داشته باشد. چرا که محصولی که در بازار وجود دارد، محصولی است که افراد با درآمد متوسط نیز آن را خریداری می کنند.

 در چهارچوب نظام ارزشی مادی سرمایه داری هم این گونه نیست که فرد مازداد درآمد خود را در فرآیند بازتوزیع درآمدی به چرخش درآورده و نیاز افراد نیازمند را بر طرف کند. حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که از منظر نظام سرمایه داری، در این خصوص که توازن بین درآمد و محصول به هم خورده چه باید کرد؟ اتفاقی که رخ می دهد توسعه محصول است. توسعه محصول یعنی ارائه محصولی با ویژگی ها و شرایط متمایز از محصول متعارف که اگر چه هسته محصول، همانی است که در محصول قبلی وجود داشت؛ اما تغییرات ایجاد شده باعث می شود که مشتری حاضر به پرداخت ارزش بیشتری برای آن شود. مثل بستنی که دارای خرده های طلا است و در پایتخت جمهوری اسلامی به عنوان یک محصول مصرفی تجملی (!) به بازار عرضه شد.

عرضه بستنی با روکش طلا در برج میلاد تهران

در اسلام بسیار سفارش به تولید و کار شده است؛ اما توصیه به مصرف و هزینه متعادل نیز شده است. از نگاه اسلام بسط رفتار عقلانی و مطلوبیت باعث شده است که منفعت فقط در لذت دنیوی خلاصه نشود؛ بلکه دامنه رفتار عقلانی در کسب منفعت اخروی نیز می باشد. وقف، انفاق، قرض و ... از جمله مندوباتی است که فرد می تواند در صورت وجود درآمد مازاد، آنها را انجام داده تا از منفعت اخروی که بسیار برتر از لذت دنیوی است بهره مند شود. این نگاه متعالی به زندگی، کارآمدی غیرقابل مقایسه ای با نگاه مادی گرای سرمایه داری ایجاد می کند که تنها تاکیدش بر مصرف است و مصرف. حل معضلات اجتماعی، کاهش شکاف طبقاتی و مسئله فقر و عدالت اجتماعی از جمله موضوعاتی است که اگر هم در اقتصاد سرمایه داری دیده شود، بسیار کم رنگ و به حاشیه رانده شده است. (که البته دیده نمی شود مگر جایی که نظم اجتماعی شان در حال خدشه و ضربه باشد) روشن است زمانی که چنین دیدگاهی در مواجهه با درآمد مازاد وجود نداشته باشد، منفعت مادی تولیدکننده حکم می کند تا توسعه محصول بدهد و فرد سطوحی غیر از نیاز اصلی اش را با مصرف کالا ارضا کند؛ مثل احساس تشخص، بزرگی و متفاوت بودن.

 

فروش مانتوهای 18 میلیون تومانی در یک نمایشگاه مد

به حمدلله کشور ما هم در مسیر توسعه یافتگی است و امید است هر چه زودتر فاصله موجود طی شود تا به آرمان شهر سرمایه داری برسیم.