از مفهوم پردازی مدیریت جهادی تا نظام سازی مدیریت جهادی

 نظریات از انتزاعات شناخته شده ای به نام مفاهیم ساخته می شوند. یک مفهوم که از میان سایر مفاهیم انتخاب می شود به عنوان کانون تئوریزه کردن، مد نظر قرار می گیرد و سپس مفاهیم مرتبط با آن برای تبیین مفهوم اصلی، تعریف و مورد استفاده قرار می گیرد. مفاهیم را شبیه سبد های خالی تصور کنید که باید با تجربه پر شوند. اگر برای اولین بار در حین مطالعه علمی، با یک مفهوم تازه و ناآشنا مواجه می شوید، آن مفهوم به مثابه ظرفی خالی است. شما باید با ارتباط دادن تجارب شخصی خود با آن، آن را از معنا پر کنید. هر چند شما تجربه های بیشتری را با مفاهیم خود مرتبط کنید، بیشتر می توانید به غنی سازی مفاهیم اقدام کنید. (برگرفته از کتاب تئوری سازمان هچ)

با تکیه بر مباحث فوق که بنیان های نظریه پردازی (theory building) و در سطح خردتر مفهوم پردازی(conceptualizing)  است می توان به شناخت دقیق تر مدیریت جهادی پرداخت. مدیریت جهادی در نگاه اول یک مفهوم به نسبت جدید در حوزه مدیریت شناخته می شود. مفهومی که تاکید بر سبک و الگوی خاصی از رفتار مدیریت دارد که احتمالا در ادبیات مدیریت متعارف چنین سبک مورد توجه قرار نگرفته است. دلیل عدم توجه هم روشن است: عدم تحقق چنین سبکی از مدیریت در کشورهایی که پیشتازان دانش مدیریت هستند. به عبارت روشن تر آنچه که در فرآیند مفهوم پردازی و تئوری پردازی طی می شود، مطالعه رفتار عینی و تکیه بر مطالعات تجربی است و از این رهگذر است که دانش تولید می شود.

پیش از این(در سال جهاد اقتصادی)، ریشه جهد را در قرآن جستجو کردم. آیات بدست آمده را احصا نموده و تاملی کوتاه بر آنها داشتم. یافته ها را به اجمال می توان ذیل سه محور در قالب شکل زیر نشان داد:

گناهانی که باران آسمان را حبس می کند

در روایات به تکرار گناه باعث کم شدن رزق و روزی و بی برکت شدن کسب و کار معرفی شده است. تنظیم و بازتعریف روابط انسانی در یک کسب و کار مبتنی بر برکت نیازمند توجه به این علل فرامادی است. در روایت بسیار تکان دهنده زیر امام سجاد عواملی که باعث حبس نزولات آسمانی می شود را بر می شمرند:

الإمام السّجّاد «ع»: ِ وَ الذُّنُوبُ‏ الَّتِی‏ تَحْبِسُ‏ غَیْثَ‏ السَّمَاءِ جَوْرُ الْحُکَّامِ فِی الْقَضَاءِ وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ کِتْمَانُ الشَّهَادَةِ وَ مَنْعُ الزَّکَاةِ وَ الْقَرْضِ وَ الْمَاعُونِ وَ قَسَاوَةُ الْقَلْبِ عَلَى أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْفَاقَةِ وَ ظُلْمُ الْیَتِیمِ وَ الْأَرْمَلَةِ وَ انْتِهَارُ السَّائِلِ وَ رَدُّهُ بِاللَّیْلِ.(بحار الأنوار / ج‏70 / 376 / باب 138 علل المصائب و المحن و الأمراض و الذنوب التی توجب غضب الله و سرعة )

امام سجّاد «ع»:گناهانى که باران آسمان را حبس مى‏ کند: ظلم دستگاه قضایى است، شهادت دروغ، کتمان شهادت، زکات و قرض و عاریه ندادن، و سنگدلى کردن نسبت به اهل فقر و فاقه، و ظلم کردن به یتیمان و بیوگان، و رد کردن سائل در شب.

به تو چه ربطی داشت؟!!مملکت قانون و نیروی انتظامی دارد!

نیمه های شب است. از هیات برگشته است همراه با چند بچه مدرسه ای. صدای کمک دو دختری را که اراذل قصد سوار کردن آنها را دارند می شوند. بچه ها کوچک هستند، خودش تنها جلو می آید تا ممانعت کند. پاسخ «نکن» او چاقویی است که شاهرنگ گردنش را می برد. چندین دقیقه در خون خود می غلتد. بیمارستان ها حاضر به پذیرش او نیستند...

دو سالی بود بستر نشین شده بود. در کنار دو سالی که درد و زنجی که در بستر می کشید، ضاربش هم در بند بود: محکوم به سه سال زندان! دو سال درد در مقابل سه سال امنیت برای جامعه از دست این حیوان انسان نمایی که زبان آدمیزاد نمی فهمد، جواب نکن را با تیزی می دهند. 

درد دلش است، به او گفته بودند: به تو چه ربطی داشت؟!!مملکت قانون و نیروی انتظامی دارد!