مثالی از کاربرد بازاریابی در تحلیل های سیاسی

چرا رفع حصر دغدغه عالی ترین مقام اجرایی کشور است؟

 یکی از مسائل جدی در حوزه طراحی محصول این است که چه ویژگی ها و امتیازاتی را باید به محصول اضافه کرد و به مشتری اعلام نمود تا او چنین ویژگی هایی را از محصول و شرکت تولیدکننده توقع داشته باشد؟ روشن است در صورتی که محصول متصف به امتیازات بیشتری گردد، هزینه آن بیشتر خواهد بود. البته باید توجه داشت که رضایت مشتری از مقایسه بین کل هزینه های محصول و کل منافع محصول بدست می آید. اگر منافع به اندازه هزینه باشد، مشتری راضی(satisfied) خواهد بود. اگر هزینه ها بیشتر باشد مشتری ناراضی  است و اگر منافع بیشتر از هزینه ها باشد، مشتری خشنود(delighted) خواهد بود.

به عنوان مثال این که یک تلفن همراه دارای قابلیت فیلم برداری با کیفیت در شب باشد، می تواند یک ویژگی اضافه در نظر گرفته شود که در صورت اضافه شدن و اعلام آن توسط تولید کننده که محصول ساخته شده چنین ویژگی دارد، مشتری می تواند آن را مطالبه نموده و البته هزینه اضافی بابت آن پرداخت کند. اما گاهی اوقات شرایط نادری پیش می آید که تولید کننده چون انحصارگر است محصول ارائه شده اش، ابتدایی ترین ویژگی ها و بایدها را ندارد و انتظار دارد در ازای ارائه آنچه که باید ارائه می کرد و نکرد، مورد سپاس و تشکر مصرف کننده قرار بگیرد! مثلا فرض کنید تولید کننده تلفن همراهی را ساخته است که صفحه نمایش ندارد! مصرف کننده هم چاره ای جز خرید ندارد، چرا که سایر تولیدکنندگان که محصولات نوآورانه و بدیع تولید کرده اند، به دلایل مختلف، نمی توانند محصول خود را به بازار عرضه کنند. در این حالت مصرف کننده خیلی ذوق زده و ممنون از تولیدکننده خواهد بود، اگر صفحه نمایش سیاه و سفیدی روی تلفن همراه وجود داشته باشد!

چند روز پیش علی مطهری که سابقه و ید طولانی در ارائه نظرات شاذ و خارج از عرف یک نماینده مجلس دارد، باز هم نقطه توجه و در پی آن واکنش های نمایندگان و اصحاب رسانه شد که البته نگارنده به شخصه اظهارات مطهری را از سر عناد و لجاجت نمی داند. اما باید اذعان داشت که حسن روحانی، از بدو شروع به کارش در سمت عالی ترین مقام اجرایی کشور، آنچه را که علی مطهری با صراحت و شفافیت و البته جسارت بیان می کند را مدنظر داشته و در فواصل زمانی مختلف و به فرم های متفاوت و با زبان طعنه و کنایه مطرح نموده است؛ موضوع رفع حصر و آزادی مسببان و عاملان فتنه سال 88.اولین نشانه های این دغدغه در مراسم تنفیذ سر باز کرد:

باید فضا و فرصت خدمت برای تمام ایرانیان باز شود و بگذاریم که شایستگان بر ملت خدمت کنند و سینه‌ها از کینه‌ها پاک شود و اجازه دهیم که آشتی جای قهر و دوستی جای دشمنی بنشیند و اسلام با چهره رحمانی خود و ایران با چهره عقلانی خود و انقلاب با چهره انسانی خود و نظام با چهره عاطفی خود حماسه بیافریند.

 مجال و البته تمایلی برای تحلیل دقیق چرایی رفتار حسن روحانی برای بازگرداندن تعداد معدودی که منفور و مطرود اکثریت مردم هستند، فعلا نیست. اما یک هشدار جدی در این خصوص به ویژه برای نخبگان سیاسی وجود دارد که نوشتار حاضر در صدد تبیین این موضوع با تکیه بر مقدمه گفته شده از دانش بازاریابی است.  

حسن روحانی از ابتدای ریاست جمهوری اش در مقابل جریان فتنه و به ویژه فتنه گران محصور به گونه ای شفاف و محکم موضع نگرفت تا همگان بدانند که ربط و نسبت رئیس جمهور جمهوری اسلامی با کسانی که قصد براندازی نظامی که او اکنون عالی ترین مقام اجرایی آن را بر عهده دارد، چیست. در ابتدای شروع کارش گریز نه چندان محکم  او نسبت به سالم بودن انتخابات در ایران مورد تمجید و تحسین مسئولین دیگر قوا (مثل رئیس قوه قضائیه) قرار گرفت؛ در حالی که اصولاً این موضوعات آنقدر مبنایی و لزوم پذیرش و اعتقاد به آنها بدیهی است که به نظر نمی رسد چنین ذوق زدگی و تشویق و آفرین گویی را نیاز داشته باشد. باید اذعان داشت که عدم تبیین شفاف و محکم موضع نسبت به مسئله فتنه و فتنه گران توسط مقام عالی اجرایی کشور، شاید نوعی نگرانی را به وجود آورده است که نکند گرایشاتی بین او و این جریان فکری وجود دارد و از این رو کوچک ترین نگاه سلبی و نفی فتنه و فتنه گر از جانب رئیس جمهور را باید قدر دانست و به سپاس از او پرداخت که چنین موضع ای را گرفته است! چرا که بالاخره او نماینده کل مردم است و اصلا زیبنده نیست که نماینده با این جایگاه سیاسی، دچار لغزش و انحراف از چنین اصل بدیهی و ساده شود. تازه ترین سخنان طعنه آمیز رئیس جمهور در خصوص رفع حصر در جمع مردم بیرجند در سفر استانی اش به خراسان جنوبی اظهار شد:

این‌که سه سال، 10 سال یا 15 سال پیش گروهی یا فردی اقداماتی را انجام دادند، نباید مورد توجه قرار گیرد و باید بگذاریم لکه‌های سیاه با آفتاب سفید شود و بگذاریم آفتاب تابان ایران زمین و آفتاب اسلام و برادری و اخوت در صورتی که لکه سیاهی روی پیراهن سفید اسلام و ایران وجود دارد، آن را بزداید و به لکه سیاه اشاره نکنیم، بلکه به سفیدی دل پاک این ملت افتخار کنیم.

اما یک هشدار جدی برای مواجه با این رفتار سیاسی وجود دارد. ناکارآمدی برنامه های دولت در رفع تحریم ها و عدم توجه ایشان به مسائل کشور به ویژه موضوع اقتصاد مقاومتی و هم چنین مسئله علم و فناوری (به عنوان موتور محرک اقتصاد) واقعیاتی غیرقابل انکار است. این خطر وجود دارد که با طرح موضوع بی اهمیت و البته ناممکن رفع حصر در کنار مسائل اساسی کشور، توجهات و حساسیت های سیاسیون و گروه هایی که متهم به افراط، بی سوادی و عصر حجری شده اند را به سمت این موضوع سوق داده و ایشان را از رصد وضعیت مسائل کشور غافل کند. در چنین حالی اگر رئیس جمهور و جریان هم سو با او برای مطالبه رفع حصر، از موضع افراط گرایانه و غیرقانونی خود عدول کنند و همانند اکثریت ملت، آنان را فتنه گر بدانند، در این صورت مورد تحسین و سپاس قرار می گیرند؛ گویی که نظام به اذعان برخی افراد برای صحه گذاشتن بر حقیقت جریان سال 88 و فتنه دانستن آن محتاج است! این نحوه مواجهه منتقدان با دولت، به رئیس جمهور و جریان طالب رفع حصر منزلتی یک باره بخشیده و در مقابل آنها از ناکارآمدی گفتمان سیاسی دولت در حل مسائل کشور غافل می شود.

جمع بندی: گاهی اوقات تولید کننده انحصار گر = (یعنی تولید کننده ای که مردم چاره ای جز خرید محصول از او را ندارند، حداقل در یک بازه زمانی چهار ساله!!!) چون توانایی حل و رفع نیاز مصرف کننده را ندارد، ابتدایی ترین بایسته ها و لوازم محصول را حذف می کند، تا مصرف کننده را به ولع و عطش بیندازد و در نتیجه توقع او را کم کرده و در دوره ای که نیاز به توجه و حمایت مصرف کننده داشت، اقدام به ارائه ویژگی های ابتدایی محروم شده نماید! در این شرایط مصرف کننده باید مواظب باشد که فریب تولیدکننده انحصارگر را نخورد!